Ukrayna, 2022’de başlattığı başarısız karşı taarruz hamlesinin ardından doğu ve güney hattında Rusya’ya küçük miktarlarda toprak kaybetmeye başlamıştı.
Son dönemde, Almanya’nın verdiği taahhütler dışında Ukrayna’ya yardım yapamayacağını belirtmesi, Avrupa’da Ukrayna’ya yardımlara karşı olan siyasi odakların güçlenmeye başlaması ve ABD’de Ukrayna’daki savaşa ilişkin Rusya’nın çözüm önerileriyle paralel düşünen Trump’ın seçim kazanma olasılığının artması Zelenski’yi telaşlandırmıştı. Böylece Rusya ile müzakereye yeşil ışık yakan Zelenski, çok geçmeden Rusya sınırının en zayıf bölgesi olan Kursk’a, en donanımlı birlikleriyle saldırarak büyük bir siyasi kumar oynamaya yöneldi.[1]
Ukrayna 6 Ağustos’ta 1.000 kilometrelik bir cephede savaşıyor olmasına rağmen Rus topraklarına girerek savaşın seyrine ilişkin sürpriz bir gelişmeye imza attı. Ukrayna kısa sürede 28 Rus köyünü ele geçirdi. Rusya’nın, doğu cephesine askerî yığınak yapmasını fırsat bilen Ukrayna, batı sınırındaki boşluğu değerlendirerek çatışmayı Rusya topraklarına taşıdı. Adı belirtilmeyen bir Ukrayna güvenlik yetkilisi AFP’ye “Saldırıyoruz. Amacımız, düşmanın savaştığı cepheleri genişletmek, mümkün olan en fazla kaybı verdirmek ve sınırlarını koruyamayan Rusya’da istikrarsızlık yaratmak” şeklinde açıklama yaptı. Daha öncesinde de Ukrayna bu bölgede paramiliter güçleri kullanmıştı. Zelenski 10 Ağustos’ta bu operasyonun amacının, savaşı saldırganların toprağına itmek olduğunu belirtti. 12 Ağustos’ta da Rus topraklarının 1.000 kilometrelik bir bölümünün Ukrayna’nın kontrolünde olduğunu ifade etti.[2]
Ukrayna’nın, Rusya’nın kuzeydoğu ve güneydeki ilerleyişini engelleyemezken aniden batıda Kursk’a girme hamlesi, dikkat dağıtma amaçlı yapılmış bir taktik hareket olarak yorumlanabilir. Örneğin, Güvenlik Uzmanı Prof. Mark Galeotti Ukrayna’nın doğu ve güney cephesindeki çatışmayla yıpranmayı engellemek üzere risk almak zorunda kaldığını belirti.[3] Ayrıca Mark Galeotti, Ukrayna’nın saldırdığı toprakların coğrafi büyüklüğünün bir anlam ifade etmediğini ancak siyasi olarak önem taşıdığını dile getirdi. Zira bu saldırı, Ukrayna’nın Rusya ile müzakere yapmak durumunda kalması halinde (Trump’ın ABD’de iktidara gelmesi ve Batı’nın askerî desteği çekerek Ukrayna’yı müzakereye zorlama ihtimali) pazarlık yapma gücünü arttırıyor. Örneğin, Zelenski, Kursk bölgesini Rusya’nın işgal ettiği bazı bölgeleri Ukrayna’ya bırakması karşılığında sonlandırabileceğini dile getirdi.[4]
İngiltere’deki Exeter Üniversitesinden Dr. David Blagden “Kiev elinde Rus toprağı tutarsa, kendi topraklarını geri alabilmek için daha güçlü bir pozisyonda olur. Kiev ayrıca Rusların Putin rejiminin ‘tam muktedir’ olduğuna dair algısını zedeleyerek Kremlin’i iktidarını tehlikeye atmamak için bir anlaşma aramaya itmeyi de amaçlıyor olabilir” şeklinde açıklamada bulundu.[5] Fakat Washington merkezli Savaş Çalışmaları Enstitüsünden Kursk saldırısının savaşın mevcut dinamiklerinde bir değişiklik yaratmayacağı açıklaması geldi.[6]
Ukrayna’nın Kursk saldırısı Rusya’nın Ukrayna içinde ilerlemeye devam etmemesi için caydırıcı bir etki yaratma potansiyelinden uzak görünüyor. Hatta Kursk saldırısı Ukrayna’nın müzakerede elini güçlendirmek bir yana, müzakere olasılığını da riske atıyor. Rusya kanadından gelen açıklamalar Kursk bölgesine yapılan saldırının yakın zamanda gündeme gelen müzakere olasılığına darbe vurduğunu gösteriyor. Zira saldırının ardından Rusya barış görüşmelerinin askıya alındığını bildirdi. Rusya Dışişleri Bakanlığının özel yetkili büyükelçisi Rodion Miroshnik, “Kiev rejiminin suçlarına” adanmış basın toplantısında yaptığı açıklamada, Kiev’in Kursk bölgesine yönelik saldırılarını “terörist eylemler” olarak değerlendirerek barış görüşmesi konusunun uzun süreli olarak askıya alındığını belirtti.[7]
Bunun yanı sıra, Ukrayna Dışişleri Bakanlığı sözcüsü tarafından Ukrayna’nın Rus topraklarını işgal etme amacının olmadığı, Rusya’nın Kurks’tan Ukrayna’ya füze atmasını engellemek olduğunu açıklaması geldi. Yakın zamana kadar Ukrayna’nın Batılı silahları Rus topraklarında kullanma yetkisi bulunmuyordu. Ancak Fransa mayıs ayında Fransız silahlarının Rusya’da kullanılmasına onay verdi.[8] Silah kullanımına onay gelmesinin ardından Rus topraklarından Ukrayna’yı vuran füze saldırılarını merkezine müdahale etmek için Ukrayna’ya fırsat doğmuş oldu.[9] Ancak Rusya’dan, ABD’den onay çıkmamasına rağmen Rusya topraklarında ABD silahlarının kullanıldığına ilişkin iddialar yükselmeye başladı.[10] Anlaşılacağı üzere, Rusya Ukrayna’nın askerî kazanımının arkasında ABD’nin yasa dışı desteğinin bulunduğu iddiasını ön plana çıkarıp Ukrayna’nın kendi başına böyle bir müdahaleyi gerçekleştiremeyeceği algısını güçlendirerek Rusya’da morallerin düşmesini engellemeye çalışıyor. Örneğin Rusya’nın haber ajansı Sputnik’te Kursk saldırısına ABD’nin onay verdiğini belirten haberlere yer verildi.[11]
Diğer taraftan, Zelenski’nin yaptığı açıklamalar, saldırının bir diğer amacının da son taarruzdaki başarısızlığın ardından Ukrayna’da düşen morali yükseltmek olduğuna işaret ediyor. Zelenski, Kursk saldırısının düzenlendiği gün “Şimdi Ukrayna’da hepimiz, Ukrayna’nın inisiyatifi ele aldığı ve durumu devletimizin yararına çevirmeye başladığı bu savaşın ilk haftalarında ve aylarında yaptığımız gibi birlik içinde ve etkili bir şekilde hareket etmeliyiz, (…) Ukraynalılar olarak her durumda hedeflerimize ulaşabileceğimizi, çıkarlarımızı ve bağımsızlığımızı savunabileceğimizi bir kez daha kanıtladık” ifadesinde bulundu.[12] Ayrıca Kursk’un işgali Rus halkıda Ukrayna’daki savaşın, Putin’in ifade ettiği gibi bir “özel operasyon” olmadığı, Rus halkını doğrudan etkileyen bir savaş olduğu anlayışının gelişmesini amaçlamaktaydı. Ukrayna bir anlamda Putin’in tercihi olan bu savaşın Rusya’ya da acı getireceği mesajını vermek istemişti. Kursk saldırısının diğer bir amacı da Batı’nın Ukrayna’da umudunu kesmemesi için Ukrayna’nın hâlâ savaşabilecek güçte olduğu mesajını vermekti. İsmi açıklanmayan bir İngiliz askerî kaynağın “Bu istilanın en çarpıcı yanı; hava savunmasından elektronik harbe, zırhlı birliklerden piyadelere kadar, Ukraynalıların silahlı harbi ne kadar iyi öğrenmiş oldukları. Bu etkileyici.” şeklinde açıklama yapması Zelenski’nin mesajının hedeflediği adreslerden birini bulmaya başladığını göstermekte.[13]
Genel olarak bakıldığında ABD başkanlık seçimlerinin düzenleneceği kasım ayına kadar gerek Rusya gerek Ukrayna kanadından tıpkı Kursk saldırısı gibi, savaşı kendi lehine çevirmek üzere alışılanın dışında hamlelerin geleceğini beklemek mümkün.
KAYNAKÇA
“Ukrayna’nın Rusya’nın Kursk bölgesine saldırısıyla ilgili beş önemli soru”, Sloboden peçat, 16.02.2024, https://www.slobodenpecat.mk/tr/pet-kluchni-prashanja-za-ukrainskiot-upad-vo-ruskata-oblast-kursk/, (19.08.2024)
Kateryna Khinkulova, “Ukrayna’nın Rusya’nın Kursk bölgesindeki operasyonunun sonuçları ne olabilir?”, 13.08.2024, https://www.bbc.com/turkce/articles/c70jq8p1j4wo (19.08.2024)
“Zelenski’den Putin’e Şaşırtan Teklif! Ukrayna Toprak Takasına Hazır”, Haber Global, (17.08.2024), https://www.youtube.com/watch?v=InOFFOxXmdU, (19.08.2024).
“Moskova: ‘Kursk saldırısı nedeniyle Ukrayna ile barış görüşmeleri rafa kaldırıldı”, Euronews, 14.08.2024, https://tr.euronews.com/my-europe/2024/08/14/moskova-kursk-saldirisi-nedeniyle-ukrayna-ile-baris-gorusmeleri-rafa-kaldirildi, (19.08.2024).
“Macron, Ukrayna’nın Fransız füzeleriyle Rusya’nın içine saldırmasına izin verdi”, Gazete Oksijen, 29.05.2024, https://gazeteoksijen.com/dunya/macron-ukraynanin-fransiz-fuzeleriyle-rusyanin-icine-saldirmasina-izin-verdi-212616 (19.08.2024).
“Zelenskiy’in danışmanı itiraf etti: ‘Kursk saldırısını Batılı müttefiklerle görüştük’”, Sputnik, 15.05.2024, https://anlatilaninotesi.com.tr/20240815/zelenskiyin-danismani-itiraf-etti-kursk-saldirisini-batili-muttefiklerle-gorustuk-1086887827.html, (19.08.2024).
[1] https://www.slobodenpecat.mk/tr/pet-kluchni-prashanja-za-ukrainskiot-upad-vo-ruskata-oblast-kursk/
[2] https://www.bbc.com/turkce/articles/c70jq8p1j4wo
[3] https://www.slobodenpecat.mk/tr/pet-kluchni-prashanja-za-ukrainskiot-upad-vo-ruskata-oblast-kursk/
[4] https://www.youtube.com/watch?v=InOFFOxXmdU
[5] https://www.bbc.com/turkce/articles/ckgjn5dxr80o
[6] https://tr.euronews.com/my-europe/2024/08/14/moskova-kursk-saldirisi-nedeniyle-ukrayna-ile-baris-gorusmeleri-rafa-kaldirildi
[7] https://tr.euronews.com/my-europe/2024/08/14/moskova-kursk-saldirisi-nedeniyle-ukrayna-ile-baris-gorusmeleri-rafa-kaldirildi
[8] https://gazeteoksijen.com/dunya/macron-ukraynanin-fransiz-fuzeleriyle-rusyanin-icine-saldirmasina-izin-verdi-212616
[9] https://tr.euronews.com/my-europe/2024/08/14/moskova-kursk-saldirisi-nedeniyle-ukrayna-ile-baris-gorusmeleri-rafa-kaldirildi
[10] https://www.youtube.com/watch?v=InOFFOxXmdU
[11] https://anlatilaninotesi.com.tr/20240815/zelenskiyin-danismani-itiraf-etti-kursk-saldirisini-batili-muttefiklerle-gorustuk-1086887827.html
[12] https://tr.euronews.com/my-europe/2024/08/14/moskova-kursk-saldirisi-nedeniyle-ukrayna-ile-baris-gorusmeleri-rafa-kaldirildi
[13] https://www.bbc.com/turkce/articles/ckgjn5dxr80o
*Yazılar, yazarlarının sorumluluğundadır, Fikirtepe‘nin kurumsal politikasını yansıtmayabilir.
** Bu yazıya ilk kez 21yyte’de yayımlanmıştır.
