İnsan benliği, bireyin içsel dünyası ile dışsal toplumsal yapıların etkileşimi sonucunda şekillenir. Hobbes’un “Leviathan”ında belirttiği gibi, akıl ve dil arasındaki sıkı ilişki, bireylerin düşünme yetisini ve benliklerini nasıl inşa ettiklerini derinlemesine etkiler. Hobbes, dilin yapı taşlarının, düşünmemizi sağlayan işaretler olduğunu savunur. Nietzsche ise dilin sınırlarından kaçamayacağımızı ve düşüncelerimizin her zaman dilin içinde şekillendiğini belirtir. Bu yazıda, dilin bireyin benliğini nasıl inşa ettiğine ve manipüle edebileceğine dair somut örnekler ele alınacaktır. Ayrıca, merkezî otoritenin zayıflaması ve yerel güç odaklarının çoğalması bağlamında, güç ilişkileri üzerinden farklı hakikatlerin kurulması ve bu durumun kamusal alanda ortak dilin zayıflamasına ve kutuplaşmanın artmasına etkileri incelenecektir.
Dilin Manipülasyon Gücü
Bireylerin benlikleri, dil aracılığıyla toplumda belirli normlara ve değerlere uygun bir şekilde inşa edilir. Hobbes’a göre, sözcüklerin uzlaşımsal anlamlarına hâkim olmadan akıl yürütmek, yanlış sonuçlara yol açabilir. Örneğin, bir birey 2 sayısını “beş” olarak öğrendiğinde, “2+2=?” sorusuna “10” yanıtını verebilir. Bu, bireyin bilgi sınırları içinde mantıksız bir sonuç değildir çünkü o kişi, kendi uzlaşımsal çerçevesinde “doğru” bir cevap vermektedir. Bu durum, bireylerin düşünme süreçlerinin ne kadar kolaylıkla manipüle edilebileceğini gösterir.
Nietzsche’nin düşüncelerine göre, bireyler dilin kavramlarıyla “yakalanmış” durumdadır. Bu durum, bireylerin kendilerini ifade etme biçimlerini kısıtlayabilir ve dolayısıyla benliklerinin şekillenmesini etkileyebilir. Örneğin, bir kişi yalnızca belirli kelime ve kavramları kullanarak kendini ifade edebildiğinde bu durum, onun düşünce ve kimlik alanını daraltır. Dilin sınırları içinde kalmak, bireyin benliğini oluştururken aynı zamanda onun manipüle edilmesine de zemin hazırlar.
Somut Örnekler
Sosyal medyada paylaşılan içeriklerin dilsel yapısı, bireylerin algısını etkileyebilir. Örneğin, bir influencer’ın “başarı” tanımını paylaşması, genç bireylerin kendilerini bu tanıma göre değerlendirmelerine yol açabilir. Eğer bu tanım, maddi başarıya dayanıyorsa gençler kendilerini bu kriterlere göre yargılamaya başlarlar. Bu durum, bireylerin benlik algısında ciddi bir manipülasyona yol açar.
Merkezî Kurumların ve Ortak Dilin Zayıflaması: Çoklu Hakikatler
Merkezî kurumların zayıflaması ve kurumların gücünün yeniden tesis edilememesi, toplumda yerel güç odaklarının artışına neden olur. Bu güç dinamikleri, farklı hakikatlerin inşasına zemin hazırlar. Ortak bir dilin ve kamusal alanın zayıflaması, bireylerin kendilerini ifade etme biçimlerini etkileyerek kutuplaşmanın artmasına yol açar. Örneğin, “demokrasi” kavramı çeşitli siyasi gruplar tarafından farklı şekillerde yorumlanabilir. Bir grup, demokrasiyi halkın iradesinin doğrudan yansıdığı bir sistem olarak tanımlarken başka bir grup, bunu sadece seçimlerin yapılması olarak algılayabilir. İlk grup, demokrasiyi katılımcılık ve toplumsal eşitlik temelinde bir araya getirmeye çalışırken ikinci grup, demokrasiyi çoğunluğun iradesinin baskın olduğu bir mekanizma olarak manipüle edebilir.
Bu tür farklı yorumlar, ortak bir dilin yokluğunda, toplumu kutuplaştırır ve bireylerin kendilerini ifade etme biçimlerini daha da karmaşık hale getirir. Sonuç olarak, bu bağlamda dil, yalnızca bireylerin benliklerini değil, aynı zamanda toplumun genel yapısını da şekillendiren bir güç haline gelir.
Sonuç
Dil, bireylerin benliklerini inşa etme sürecinde kritik bir rol oynar ve bu süreçte manipülasyonun da aracıdır. Hobbes’un ve Nietzsche’nin düşünceleri ışığında, bireyin benlik inşası, yalnızca içsel bir süreç değil, aynı zamanda dışsal güçlerin etkisiyle şekillenen karmaşık bir etkileşimdir. Dilin gücü, bireylerin kendilerini ifade etme biçimlerini belirlerken aynı zamanda manipülasyona açık bir alan yaratır. Merkezî otoritenin zayıflaması ve yerel güç dinamiklerinin artması, çoklu hakikatlerin ve kutuplaşmanın yaygınlaşmasına neden olarak toplumsal alanda ortak dilin zayıflamasını hızlandırır. Bu nedenle, bireylerin dilin manipülatif gücüne karşı farkındalığı arttırmaları ve kendi benliklerini bu dinamiklerden bağımsız olarak inşa etme çabası önemlidir.
*Yazılar, yazarlarının sorumluluğundadır, Fikirtepe‘nin kurumsal politikasını yansıtmayabilir.
** Bu yazıya şu şekilde atıf verebilirsiniz:
Muhammet Ali Yunus, “Benliğin İnşası: Dil, Güç Odakları ve Manipülasyon” https://www.fikirtepemedya.com/siyaset/benligin-insasi-dil-guc-odaklari-ve-manipulasyon/ (Yayın Tarihi: 2 Ekim 2024).
***Bu yazıyı PDF olarak indirebilirsiniz:
