Trendyol Süper Lig’in 20. haftasında ev sahibi Antalyaspor ile Trabzonspor karşı karşıya geldi. Antalyaspor’un İsrailli futbolcusu Sagiv Jehezkel, maçın 68. dakikasında takımını öne geçiren golü attıktan sonra el bandajında yazan “100 days 7.10” yazısını gösterdi. Jehezkel, Türkiye’nin siyasi yapısının farkında olmayacak ki kendisini mayınlı bölgeye attı. Akabinde, Bitexen Antalyaspor resmî X hesabında[1] Jehezkel’in bu hareketinin Türkiye’nin millî değerlerine aykırı olduğunu ve Jehezkel’i yönetim kurulu kararı ile kadro dışı bıraktığını paylaşmıştır.
Olayın ardından “X Sosyal Medya Mahkemeleri” yargılamaya başladı ve “suçlu”nun gözaltına alınması, hapse atılması ve sınır dışı edilmesi istendi. Haber sayfaları ise çelişkili (hem gözaltına alındı hem tutuklandı) veya sınır dışı edildi (hukuki süreç yürütülmeden) gibi içeriğin doğruluğu açısından ciddi sorunlar bulunan haberler paylaştı.
Bu olayda tartışılması ve aydınlatılması gereken olaylar ise şöyle:
- “100 days 7.10” Neyi İfade Ediyor?
Jehezkel’in el bandajındaki yazı, 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas’ın yamaç paraşütü kullanarak Netiv HaAsara kasabasına sızdığı ve sivilleri öldürdüğü tarihi gösteriyor. 100 ise bu saldırının 100. günü olan maç gününü temsil ediyor.
Jehezkel’in ifadesi[2] ise şöyle:
“Ben kimseyi kışkırtmak veya provoke etmek için bir hareket yapmadım. Savaş yanlısı bir insan değilim. Ve sonuçta İsrail askerleri de var Gazze’de esir düşmüş durumda. Ben bu 100 günlük sürecin artık son bulması gerektiğine inanan biriyim. Savaşın bitmesini istiyorum. O yüzden buradaki işareti gösterdim. Politikayla işi olmayan birisiyim. Geldiğimden beri bugüne kadar politikayla alakalı hiçbir şey yapmadım. Geldiğim günden beri de hiçbir zaman kimseye bir saygısızlık yapmadım. Dikkat çekmek istediğim nokta savaşın son bulmasıydı.”
2. Sagiv Jehezkel’in İfade Özgürlüğü
Türkiye’de ifade özgürlüğü bir haktan ziyade “ağırlık ölçmeye yarayan bir terazi” mantığıyla işliyor. İfadeniz suç olmasa bile yeter çoğunluktaki insan sizin ceza almanızı istiyorsa ifadeniz suç oluyor. Bu ise hak konseptinin dışında ve insancıl olmayan bir uygulama. İnsanı diğer canlılardan ayıran temel özelliği sistematik olarak düşünebilmesi olduğundan düşündüklerini ifade etmesi ve bunları yayması da çok doğaldır. Jehezkel’in ifadesi ise belli ki ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmemiş, hiçbir şiddet içeriği olmaması ve hayatını kaybeden İsrail vatandaşlarını anmasına rağmen!
3. Çift Okey Adalet Bakanlığında
Okey oyununda şöyle bir kural vardır: Okey taşı, istenen herhangi bir taş yerine joker olarak kullanılabilir. Aynısı Türk yargısı için de geçerlidir: Şartları oluşmasa bile “halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme” suçu her olaya uyar.
T. C. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, X hesabında Jehezkel hakkında şu tweeti attı:
“Bugün oynanan Antalyaspor-Trabzonspor Süper Lig müsabakasında attığı golden sonra İsrail’in #Gazze’de yaptığı katliamı destekleyen çirkin hareketi nedeniyle İsrailli futbolcu Sagiv Jehezkel hakkında Antalya Cumhuriyet Başsavcılığınca ‘halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etmek’ suçundan adli soruşturma başlatılmıştır.”[3]
4. Tahrik Olanınız Var mı?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun oluşabilmesi için
- Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesiminin, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik edilmesi ve açık veya yakın bir tehlikenin ortaya çıkması,
- Halkın bir kesiminin, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılanması,
- Halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerlerin alenen aşağılanması gerekmektedir.
Bu suçta geçen “halk” kelimesinden anlaşılması gereken Türk toplumu olmakla beraber, “diğer bir kesimi” lafından da anlaşılması gereken yine Türk toplumudur. Bu bakımdan Filistin, İsrail veya Hamas kanunen Türk toplumunun bir değeri değildir.
Jehezkel’in ifadesinden halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmeye çalıştığı sonucuna varmak mümkün değildir. Dahası, suçun mağduru Türk toplumu olabileceğinden Jehezkel, Filistin’i aşağılamak istemiş olsa bile suç kapsamında olmazdı.
Jehezkel’in gözaltına alındığı veya tutuklandığına ilişkin duruma da değinmek gerek. Her iki uygulama da asla bir cezalandırma biçimi değildir. İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde tutuklama kararı verilebilirken gözaltına alma da bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına bağlıdır. Bu sebeple “ifade suçu” sebebiyle tedbir uygulanması ölçülü değildir.
5. Jehezkel Sınır Dışı Edilebilir mi?
“Sosyal Medya Mahkemeleri” Jehezkel’in sınır dışı edilmesini isterken birçok haberde de Jehezkel’in sınır dışı edildiği yer aldı. Fakat hukuken sınır dışı edilme kararının verilmesi mümkün değil.
Sınır dışı etme kararı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’na (m. 54) göre verilebilir. Devlet, hukuku esnetmek isterse Jehezkel’in kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğuna karar vererek sınır dışı edilmesini isteyebilirdi. Fakat Jehezkel hakkında kovuşturma dahi yapılmamış, mahkeme kararı yok ve “100 days 7.10” yazısının kamu düzeni veya kamu güvenliğini nasıl tehdit ettiği problemi karşımızda. Kısacası, Jehezkel’in sınır dışı edilmesi hukuki olmazdı.
T. C. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise X hesabında şöyle bir paylaşım yaptı:
“Antalyaspor’un İsrailli futbolcusu Sagiv Jehezkel, Saat 17.15 itibarıyla ülkemizden ayrılmıştır. Bir kez daha belirtmek isterim ki; Türkiye her zaman tüm mazlumların ve Filistin halkının yanındadır.”[4]
6. Meşaleleri Söndürün
Sonuç olarak Jehezkel hakkındaki hukuki süreç ve linç kampanyası tamamen haksız bir şekilde yürütüldü. Jehezkel’in ifadesine karşılık yapılanların hiçbir hukuki dayanağının olmadığını söylersek abartmış olmayız. Görünüşe göre Orta Çağ hikayeleri geçmişi anlatmıyor, cadı avı günümüzde de devam ediyor, sadece ufak bir farkla: Meşaleler söndü, telefondan devam ediyoruz.
[1] https://x.com/Antalyaspor/status/1746572672383820010?s=20
[2] https://www.trthaber.com/haber/spor/israilli-futbolcu-jehezkel-ifade-verdi-kiskirtmak-icin-yapmadim-829042.html#:~:text=Asayi%C5%9F%20%C5%9Eube%20M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC’ne%20g%C3%B6t%C3%BCr%C3%BClen,Gazze’de%20esir%20d%C3%BC%C5%9Fm%C3%BC%C5%9F%20durumda.
[3] https://x.com/yilmaztunc/status/1746628062035230975?s=20
[4] https://x.com/AliYerlikaya/status/1746910852882498031?s=20
